(06/8/2025) Quy định hoàn thuế GTGT 5% khiến doanh nghiệp xuất khẩu nông sản ”rối” như tơ vò

“Rối bời" với quy định hoàn thuế

Nghiên cứu các quy định tại Nghị 181/2025/NĐ-CP khiến chúng tôi có 2 cách suy nghĩ. Một là đối tượng không chịu thuế theo Điều 5 của Luật Thuế số 48/2024/QH15 và theo Điều 9 cũng của Luật Thuế số 48/2024/QH15 thì thuế GTGT áp dụng là 5%.

Còn tại Điều 4, Nghị định số 181/2025/NĐ-CP cũng có mục đối tượng không chịu thuế, ghi khá rõ là sản phẩm sơ chế từ tổ chức, cá nhân tự sản xuất thì không chịu thuế. Nội dung này khiến những người làm trong ngành nông nghiệp như chúng tôi xôn xao và lo lắng, không biết nên hiểu như thế nào cho đúng? Thế nào là tổ chức tự sản xuất? Bản thân Công ty CP Phúc Sinh chúng tôi tự mình sản xuất các sản phẩm sơ chế. Chúng tôi thu mua sản phẩm sơ chế của các nhà cung ứng, rồi tự sản xuất ra sản phẩm của mình chứ không phải đi thuê hay mua lại.

Khi Nghị định 181/2025/NĐ-CP bắt đầu có hiệu lực từ 1/7, nhiều nhà cung cấp đã hạn chế hoặc tạm ngừng kinh doanh để nghe ngóng, đợi chính sách rõ ràng hơn. Chúng tôi cũng đã gửi văn bản cho Chi cục Thuế Bình Dương để làm rõ những băn khoăn của mình nhưng chưa nhận được câu trả lời thỏa đáng.

Chúng tôi tiếp tục gọi điện hỏi bạn bè làm quản lý ở Cục thuế Hà Nội và được trả lời rằng, thuế GTGT đánh trên tính chất các sản phẩm, và nếu là sản phẩm sơ chế thì là đối tượng không chịu thuế. Trước đây như thế nào thì bây giờ làm như vậy. Quả thật, lâu nay các hoạt động kinh doanh nguyên liệu, các công ty kinh doanh tới công ty xuất khẩu hàng nguyên liệu sơ chế đều không phải là đối tượng chịu thuế.

Tiếp đó, trong các văn bản kiến nghị của Hiệp hội Cà phê – Ca Cao (VICOFA), Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam gửi lên Chính phủ và các bộ ngành đều khẳng định, mặt hàng cà phê, hồ tiêu mà chúng tôi đang xuất khẩu là đối tượng không chịu thuế.

Tuy nhiên, ngày 23/7, Cục Thuế đã có một văn bản khá rõ ràng và khẳng định, các sản phẩm sơ chế và kinh doanh thương mại thì đều chịu thuế GTGT là 5%. Văn bản số 2628/CT-CS về việc thuế GTGT ngày 23/7/2025 nêu rõ: Đối với cà phê chưa chế biến hoặc chỉ qua sơ chế thông thường của tổ chức, cá nhân tự sản xuất và ở khâu nhập khẩu thì thuộc đối tượng không chịu thuế.

Còn đối với sản phẩm cà phê chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường, khi thực hiện mua bán thương mại thì áp dụng thuế suất thuế GTGT 5%. Theo công văn này, vậy phải chăng chúng ta khuyến khích nhập khẩu hơn là sản xuất, xuất khẩu?

Chúng tôi nghĩ về bức tranh ngành nông nghiệp nước ta – một ngành kinh doanh nông sản vô cùng to lớn, nhưng còn manh mún nhỏ lẻ và chủ yếu vẫn là sơ chế. Trong đó, ngành cà phê xuất khẩu gần 90% sản lượng, ngành hồ tiêu xuất khẩu đến 95% sản lượng và hầu hết là xuất thô. Chỉ một lượng rất ít để dành tiêu thụ nội địa.

Do vậy, hầu như lượng cà phê nhân, hồ tiêu đóng thuế VAT sẽ được hoàn thuế sau đó nên không đóng góp đáng kể cho nguồn thu ngân sách nhà nước.

Những tưởng Luật thuế GTGT sẽ tạo nền móng giúp hệ thống thuế minh bạch hơn, song chúng tôi cho rằng việc thu thuế VAT 5% rồi sau đó lại thực hiện hoàn thuế sẽ phát sinh thêm nhiều nhân sự, giấy tờ cho cơ quan thuế, đồng thời cũng phát sinh chi phí, thủ tục hoàn thuế cho doanh nghiệp, do thời gian và thủ tục hoàn thuế rất lâu và phức tạp. Thậm chí, có những bộ hồ sơ hoàn thuế kéo dài nhiều tháng cho tới cả năm trời.

Vì là công ty xuất khẩu, tỷ lệ hàng hóa xuất khẩu chiếm gần 100% nên với Công ty CP Phúc Sinh, hồ sơ hoàn thuế có thể lên tới hàng chục tỷ đồng mỗi tháng. Điều này khiến chúng tôi thực sự lo lắng, bởi nhiều khi chỉ một hóa đơn trị giá vài triệu đồng gặp khó khăn khâu xác minh thì cả bộ hồ sơ đó sẽ bị ách lại hàng tháng trời. Đồng nghĩa hàng chục tỷ đồng sẽ bị cơ quan thuế “tạm giữ".

Hay khi chúng tôi kinh doanh mua bán với đối tác, lúc đó họ hoạt động bình thường, nhưng 3 tháng hay 6 tháng sau họ có vấn đề phải tạm ngừng hoặc đóng cửa, thì những hóa đơn từ nhà cung cấp chúng tôi phải làm thế nào? Các công ty khi buôn bán kinh doanh hợp tác, hay mua hàng thuần túy chỉ biết lúc giao dịch thấy đối tác hoạt động bình thường, làm sao biết trước 3 tháng hay 6 tháng sau nhà cung cấp đóng cửa để hoàn thiện trước bộ chứng từ?

Do vậy chúng tôi cho rằng, khi nhận được hồ sơ của doanh nghiệp, cơ quan thuế có thể hoàn thuế ngay lập tức cho các trường hợp có hóa đơn, chứng từ đầy đủ, hoặc áp dụng phương pháp hậu kiểm. Tránh trả lại hồ sơ chỉ vì hóa đơn có trị giá nhỏ.

"Trung bình mỗi tháng, Phúc Sinh đạt doanh số xuất khẩu từ 1.000 - 1.200 tỷ đồng, nếu áp 5% thuế GTGT thì tương đương 50 - 60 tỷ đồng. Nếu số tiền này bị "kẹt" lại, nghĩa là chậm hoàn thuế, thì doanh nghiệp lấy tiền đâu ra để nhập hàng và thực hiện các đơn hàng mới?"

Tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhằm tăng sức cạnh tranh cho nông sản Việt

Đầu năm nay, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 66/NĐ-CP về cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh, tuy nhiên với Luật thuế GTGT, áp vào lĩnh vực xuất khẩu nông sản, chúng tôi cảm thấy có gì đó đi ngược lại. Nộp thuế rồi lại hoàn thuế và tạo ra một khối lượng công việc khổng lồ, kéo theo sẽ phải kiểm soát hoạt động cho cả hệ thống.

Vì vậy, chúng tôi đề xuất, với các ngành hàng nông sản mà xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn thì các sản phẩm sơ chế nên được xếp vào diện không chịu thuế. Trước hết, việc này sẽ giảm được khối lượng công việc khổng lồ cho ngành thuế, thứ hai sẽ tạo ra lợi ích kép, đó là nâng cao sức cạnh tranh cho doanh nghiệp xuất khẩu nông sản và hỗ trợ tiêu thụ cho nông dân.

Bởi lẽ, khi doanh nghiệp được tạo thuận lợi, họ có điều kiện mua nông sản với giá cao hơn cho nông dân, giúp nông dân giảm khó khăn và có lãi.

Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đang đem lại khí thế phấn khởi, động lực mạnh mẽ cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân. Chúng tôi là doanh nghiệp tư nhân, rất mong cơ quan thuế có cái nhìn thấu đáo, hỗ trợ doanh nghiệp tự tin kinh doanh phát triển.

Nông dân hứng khởi chuẩn bị chào đón vụ cà phê mới tại nông trại Phúc Sinh Đắk Lắk. Ảnh: H.Y
 

Phan Minh Thông
Nguồn: Báo Dân Việt