(02/12/2024) Nhiều nông sản xuất khẩu về đích sớm

Xuất khẩu nông sản năm 2024 có thể đạt kỷ lục 60 - 61 tỉ USD, tăng 7 - 8 tỉ USD so với năm 2023. Đến thời điểm này, nhiều ngành hàng đã về đích sớm.

"Vua trái cây" và gạo dẫn đầu kỳ tích

Từ tháng 9, khi những vườn sầu riêng chín sớm ở Tây nguyên bước vào vụ thu hoạch rộ cũng là lúc xuất khẩu mặt hàng trái cây tỉ USD này chính thức vượt kim ngạch xuất khẩu lịch sử của cả năm 2023, với 2,81 tỉ USD. Lũy kế 10 tháng, con số này tiếp tục tăng lên 3 tỉ USD và dự báo cả năm sẽ đạt 3,3 tỉ USD, tăng 1 tỉ USD so với năm 2023.

Dù đạt kỳ tích như vậy nhưng ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả VN (VINAFRUIT), vẫn cảm thấy tiếc vì năm nay vụ thu hoạch sầu riêng ở vùng trọng điểm Tây nguyên kết thúc sớm từ giữa tháng 10 nên kim ngạch giảm đáng kể. Thêm vào đó là sầu riêng vụ nghịch ở các tỉnh miền Tây cũng giảm sản lượng do thời tiết bất lợi kéo dài. Nếu mùa vụ thuận lợi như những năm trước, kim ngạch xuất khẩu năm nay có thể đạt tới 3,5 tỉ USD. "Năm nay, xuất khẩu sầu riêng của VN vượt kỳ vọng trong khi Thái Lan chỉ đạt khoảng 3,7 tỉ USD, thấp hơn dự kiến là 4 tỉ USD do thiệt hại vì nắng nóng nặng nề hơn chúng ta. Với đà tăng trưởng hiện nay và được bổ sung thêm mặt hàng sầu riêng đông lạnh vào danh sách các sản phẩm xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc, nhiều khả năng xuất khẩu "trái cây vua" có thể đạt 4 tỉ USD vào năm 2025", ông Nguyên nhận định.

Sầu riêng là mặt hàng xuất khẩu về đích sớm nhất trong năm 2024 - ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH

Sự tăng trưởng mạnh mẽ của mặt hàng sầu riêng giúp xuất khẩu rau quả tháng 9 đạt 917 triệu USD, cao nhất lịch sử. Không chỉ sầu riêng, các mặt hàng quan trọng như chuối, xoài, mít, dừa… cũng tăng trưởng mạnh 2 con số và đạt kim ngạch từ trên 100 - 300 triệu USD trong 10 tháng qua. Nhờ vậy, lũy kế xuất khẩu rau quả sau 9 tháng đạt 5,6 tỉ USD, tương đương cả năm 2023. Kim ngạch xuất khẩu rau quả viết tiếp kỳ tích với con số 6,2 tỉ USD trong 10 tháng và 6,6 tỉ USD khi kết thúc tháng 11.

Xuất khẩu gạo cũng chỉ cần 10 tháng để vượt kim ngạch cả năm 2023. Đáng nói, năm 2023, xuất khẩu gạo đạt 8,1 triệu tấn với giá trị 4,6 tỉ USD đã là mức kỷ lục. Năm nay, chỉ trong 10 tháng, xuất khẩu gạo đã đạt tới 4,9 tỉ USD với chỉ 7,8 triệu tấn gạo nhờ giá gạo xuất khẩu tăng cao ngay từ đầu năm. Cập nhật từ Tổng cục Hải quan cho thấy trong 15 ngày đầu của tháng 11, xuất khẩu gạo của VN đạt gần 300.000 tấn, đưa khối lượng xuất khẩu tương đương với năm trước và giá trị vượt 5 tỉ USD. Đáng chú ý, doanh nghiệp VN không chỉ xuất khẩu gạo đơn thuần mà còn đang phát triển theo hướng thương mại gạo thông qua việc tận dụng nhu cầu và lợi thế tự nhiên.

Theo ông Nguyễn Vĩnh Trọng, Giám đốc kinh doanh Công ty TNHH Việt Hưng (Tiền Giang), trong những tháng cuối năm 2024 hoạt động xuất khẩu gạo của VN vẫn tiếp tục thuận lợi do nhu cầu cao từ các thị trường truyền thống, đặc biệt là Philippines. Giá gạo xuất khẩu, nhất là gạo thơm chất lượng cao, không bị ảnh hưởng khi Ấn Độ mở kho do hiện tại sản lượng của chúng ta hạn chế, nhu cầu nội địa cao, đặc biệt là chuẩn bị cho mùa cao điểm tiêu thụ cuối năm.

"Vàng nâu, vàng đen" tiếp tục bứt phá

Ở thời điểm hiện tại, gạo và sầu riêng đang vào giai đoạn "giáp hạt" nên sản lượng sụt giảm mạnh vào cuối năm. Ngược lại, cà phê bước vào vụ thu hoạch rộ. Đặc biệt, giá lại lên cơn sốt khiến kim ngạch xuất khẩu tiếp tục bứt phá.

Xuất khẩu gạo tiếp tục phá kỷ lục - ẢNH: CÔNG HÂN

Tháng 10 là thời điểm đánh dấu cà phê bước vào vụ thu hoạch mới và lũy kế xuất khẩu 10 tháng đạt gần 1,2 triệu tấn, trị giá 4,6 tỉ USD, vượt kim ngạch của cả năm 2023 là gần 4,2 tỉ USD. Từ giữa năm 2024, nhiều người làm trong ngành cà phê đều tin rằng xuất khẩu "vàng nâu" sẽ cầm chắc con số 5 tỉ USD. Nhưng cũng không ai hình dung ra kịch bản của những ngày cuối tháng 11 khi giá cà phê lên cơn sốt dữ dội, quanh mức 130.000 đồng/kg. Nguyên nhân là tác động của giá cà phê thế giới tăng vùn vụt và vượt mọi kỷ lục. "Về cơ bản thì cung vẫn thấp hơn cầu nên giá cà phê sẽ duy trì mức cao. Tuy nhiên sắp tới biến động như thế nào còn tùy thuộc vào phán quyết cuối cùng của châu Âu về việc có áp dụng quy định chống phá rừng (EUDR) từ ngày 30.12.2024 hay hoãn 12 tháng như các đề xuất trước đó", ông Đỗ Hà Nam - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn Intimex, đồng thời là Phó chủ tịch Hiệp hội Cà phê, ca cao VN (VICOFA) - nhận định.

Tương tự, "vàng đen" hồ tiêu cũng không chịu kém cạnh. Giá hồ tiêu nội địa hiện dao động khoảng 145.000 - 150.000 đồng/kg, cao gần gấp đôi so với cùng kỳ năm trước. Nhờ giá tăng cao nên xuất khẩu hồ tiêu 10 tháng qua đạt 1,1 tỉ USD, tăng tới 47% về giá trị so với cùng kỳ năm trước dù lượng giảm 3%. Dự báo xuất khẩu cả năm 2024 sẽ đạt kim ngạch trên 1,3 tỉ USD, vượt kim ngạch cả năm 2023 khoảng 400 triệu USD và hồ tiêu cũng lần đầu trở lại câu lạc bộ xuất khẩu tỉ USD kể từ lần gần đây nhất vào năm 2017. "Năm nay, giá tiêu tăng mạnh nhờ các thị trường Mỹ, châu Âu và Trung Đông. Ngược lại, thị trường quan trọng là Trung Quốc lại giảm mua, dự báo trong năm 2025 họ sẽ quay lại thị trường, giúp giá tiêu duy trì được mức cao như hiện tại", bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị VN (VPSA), kỳ vọng.

Hạt điều cũng là một trong những mặt hàng xuất khẩu quan trọng của VN về đích sớm trong năm 2024. Mới sau 10 tháng, lũy kế xuất khẩu hạt điều đã đạt tới 3,6 tỉ USD, tương đương kim ngạch cả năm 2023. Với kết quả này, ngành điều VN tiếp tục giữ vững ngôi vị đứng đầu thế giới trong nhiều năm liên tiếp. Bộ NN-PTNT dự báo xuất khẩu điều năm 2024 sẽ lập kỷ lục với con số từ 4,3 - 4,5 tỉ USD.

Thủy sản, gỗ tăng tốc

Trong nhiều năm qua, gỗ và thủy sản là 2 mặt hàng xuất khẩu chủ lực của VN với kim ngạch trên 10 tỉ USD. Năm 2024 khá thuận lợi với ngành gỗ; dù thị trường còn khó khăn nhưng nhiều doanh nghiệp có đơn hàng ngay từ đầu năm. Nhờ vậy mà 10 tháng qua, xuất khẩu nhóm hàng này đạt trên 13 tỉ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm 2023. Với sự tăng trưởng mạnh trong các tháng cuối năm, xuất khẩu gỗ dự báo có thể vượt 16 tỉ USD, tăng mạnh so với mục tiêu 14,2 tỉ USD mà ngành nông nghiệp kỳ vọng vào đầu năm nay.

Tương tự, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản VN (VASEP) cho biết: Trong những tháng cuối năm 2024, xuất khẩu thủy sản tiếp tục tăng mạnh ở tất cả các thị trường. Tháng 10, lần đầu tiên trong năm đạt kim ngạch 1 tỉ USD, tháng 11 cũng đạt tới 924 triệu USD, tăng 17% so với cùng kỳ năm 2023. Lũy kế 11 tháng đạt gần 9,2 tỉ USD, tăng 11,5% so với năm trước. Thủy sản xuất khẩu tràn trề hy vọng trở lại câu lạc bộ 10 tỉ USD sau khi gián đoạn vào năm 2023.