(23/11/2020) KH-CN, cơ giới hóa, tự động hóa đồng hành cùng ngành chế biến điều Việt Nam phát triển

Đồng hành với sự phát triển và thành công của ngành chế biến điều Việt Nam có sự đóng góp quan trọng của Khoa Học - Công Nghệ, Cơ Giới Hoá, Tự Động Hóa.  Nhờ áp dụng Khoa Học - Công Nghệ, Cơ Giới Hoá, Tự Động Hoá trong sản xuất chế biến điều đã giải quyết được các vấn đề khó khăn trong chế biến hạt điều như: môi trường, thiếu lao động, kiểm soát chất lượng sản phẩm, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Việt Nam là quốc qia có năng lực và công nghệ chế biến nhân điều hàng đầu thế giới . Bên cạnh thành công thì chúng ta cần nhìn nhận và đánh giá lại những hạn chế và thách thức trong sản xuất chế biến cần phải được khắc phục để ngành điều Việt Nam phát triển bền vững.

Thực trạng quá trình cơ khí hóa, tự động hóa trong các nhà máy chế biến điều tại Việt Nam hiện nay .

Hiện nay đa số các nhà máy chế biến điều tại Việt Nam đều được cơ giới hóa. Tuy nhiên mức độ cơ giới hóa chưa được đồng bộ và hiệu quả chưa cao. Các công đoạn trước đây sản xuất thủ công cần nhiều lao động như cắt tách vỏ cứng, bóc vỏ lụa, phân loại màu sắc nhân điều hiện nay đã được cơ giới hóa bằng máy móc thiết bị thay thế giảm bớt rất nhiều lao động thủ công. Việc cơ giới hóa này về cơ bản là giảm nhiều lao động chứ chưa thực sự tự động hóa hoàn toàn trong chu trình chế biến, hiệu quả của cơ giới hóa chưa cao vì các vấn đề sau:

• Quy trình chế biến bằng máy chưa được thiết lập hợp lý.
• Các nhà máy chỉ dùng máy móc thiết bị thay thế giảm lao động, máy móc thiết bị được lắp trên mặt bằng cũ chứ chưa quy hoạch lại mặt bằng sản xuất hợp lý. Các khâu trong sản xuất chưa được kết nối đồng bộ, lãng phí trong sử dụng mặt bằng và đường đi sản phẩm. Cơ sở vật chất chưa đạt chuẩn ảnh hưởng đến quy trình sản xuất và quản lý chất lượng sản phẩm.
• Mức độ tận dụng tối ưu máy móc thiết bị chưa cao. Tiết kiệm năng lượng chưa được quan tâm đúng mức. Môi trường làm việc cho người lao động chưa được cải thiện tốt, một số công đoạn công nhân còn phải tiếp xúc trực tiếp với tiếng ồn, khí nóng, dầu vỏ điều làm ảnh hưởng sức khỏe công nhân.
• Sử dụng lại nguồn nhân lực cũ nhưng chưa được đào tạo lại để đáp ứng tình hình sản xuất mới bằng cơ giới hóa.
• Hiệu quả sử dụng các nguồn lực chưa cao, công cụ quản lý còn thủ công, phải dùng nhiều  người trong việc giám sát và quản lý.
• Tập quán sản xuất cũ chưa thay đổi để thích ứng với tình hình mới.

Để duy trì lợi thế, tăng tính cạnh tranh, tránh dịch chuyển sản xuất qua các nước có nguồn nguyên liệu dồi dào thì các nhà máy chế biến điều tại Việt Nam cần phải có định hướng và thực hiện các giải pháp cần thiết sau :

• Chú trọng vấn đề chất lượng nhân điều: hiện nay có tình trạng sản xuất chỉ tập trung đến sản lượng mà không quan tâm đúng mức đến nâng cao chất lượng và đảm bảo ATVSTP. Một số khâu như cắt tách tỷ lệ nhiễm dầu nhiều, xử lý hồi ẩm cưỡng bức quá mức làm ảnh hưởng đến mùi vị và màu sắc của nhân. Nếu chúng ta không tập trung nâng cao chất lượng và đảm bảo ATSVTP sẽ ảnh hưởng đến thương hiệu nhân điều sản xuất tại Việt Nam , đây là mối nguy ảnh hưởng lớn đến ngành điều Việt Nam.
• Các doanh nghiệp điều Việt Nam cần phải xây dựng việc nhận dạng thương hiệu điều Việt Nam, làm chủ công nghệ, nâng cao năng lực quản lý, tạo lợi thế cạnh tranh trong sản xuất chế biến điều so với các nước khác.
• Quy trình chế biến nhân điều bằng máy phải được thiết lập một cách khoa học, các khâu chế biến phải được kết nối để tăng mức độ tự động hóa cao, tiến tới tự động hóa hoàn toàn các khâu trong chế biến.
• Nhà máy cần phải thiết lập đạt các tiêu chuẩn HACCP, BRC hoặc FSSC 22000.
• Tự động hóa cao trong sản xuất và chú ý đến tiết kiệm năng lượng vì đây là vấn đề ảnh hưởng lớn đến chi phí sản xuất. Hướng tới con người chỉ đảm nhận vai trò vận hành, giám sát, bảo trì và kiểm tra sản phẩm.
• Nhân sự phải được đào tạo lại và thu hút thêm nguồn nhân sự mới có trình độ cao để vận hành và quản lý tốt hơn .
• Xây dựng lại quy trình làm việc khoa học cho công nhân viên để nâng cao nhận thức trách nhiệm và tăng năng suất lao động .
• Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và giải pháp kỹ thuật công nghệ trong sản xuất để rút ngắn quy trình chế biến và nâng cao chất lượng sản phẩm .
• Để bắt kịp cuộc cách mạng 4.0 thì doanh nghiệp phải ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý sản xuất, quản lý doanh nghiệp như: dùng hệ thống điều khiển giám sát và thu thập dữ liệu SCADA cho vận hành nhà máy; sử dụng phần mềm quản lý sản xuất kinh doanh cho doanh ngiệp như ERP để đơn giản hóa trong quản lý sản suất kinh doanh. Tiến tới quản lý từ xa thông qua các thiết bị di động và app, lưu trữ dữ liệu trên Cloud Server giúp cho người quản lý, người chủ doanh nghiệp có thể cập nhật hoạt động nhà máy theo thời gian thực một cách chủ động ở mọi nơi. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI vào sản xuất (như phân loại, giám sát chất lượng, theo dõi đường đi của sản phẩm) giúp giảm thiểu thời gian, tăng năng suất, giảm lượng thải và nâng cao chất lượng, minh bạch được nguồn gốc sản phẩm.   
• Tạo môi trường làm việc thân thiện, phát triển để thu hút nhân sự chất lượng cao gắn bó lâu dài với doanh nghiệp.
• Để nâng cao năng lực cạnh tranh thì các doanh nghiệp cần thiết lập các nhà máy với công suất lớn, sản xuất 3 ca và tổ chức sản suất theo hướng sản xuất tinh gọn (Lean manufacturing ) để giảm chi phí, chủ động trong sản xuất.
• Chủ động áp dụng đổi mới, sáng tạo, cải tiến vào sản xuất kinh doanh. Khi doanh nghiệp có thể chủ động trong sản xuất thì mới chủ động hơn trong kinh doanh , khi gặp khó khăn thì có thể vượt qua được và phát triển bền vững .

Về chế biến sâu
Chuyển dịch dần từ chế biến thô sang chế biến sâu để gia tăng giá trị sản phẩm cũng như giá trị thương hiệu điều Việt Nam.

Nên thực hiện bằng những hành động cụ thể và cần thiết như: nghiên cứu thị trường, thành lập Câu lạc bộ các nhà nhà máy chế biến sâu để chia sẽ thông tin, liên kết với các trường đại học để nghiên cứu các sản phẩm chế biến sâu và chuyển giao công nghệ cho các doanh nghiệp có nhu cầu, thu hút các nguồn lực tài chính, thu hút nguồn nhân sự để đáp ứng cho doanh nghiệp, thúc đẩy tiêu dùng trong nước thông qua các kênh truyền thông, tổ chứa quảng bá và phân phối sản phẩm ở các khu vực có đông khách du lịch. 

Về máy móc thiết bị cho chế biến sâu thì Các đơn vị chế tạo máy trong nước hoàn toàn có thể đáp ứng cung cấp thiết bị phù hợp theo yêu cầu cho các nhà máy chế sâu .

Chúng ta tự hào hương vị điều Việt Nam là ngon nhất Thế Giới thì hãy hành động để có sản phẩm hạt điều Việt Nam được người tiêu dùng công nhận là ngon nhất Thế Giới.

Về các nhà khoa học công nghệ và các nhà chế tạo thiết bị cho ngành điều

Các nhà khoa học các doanh nghiệp chế tạo máy cần quyết tâm thực hiện các nghiên cứu và các giải pháp công nghệ đột phá áp dụng cho ngành điều Việt Nam trong giai đoạn công nghiệp mới.
Hoàn thiện giải pháp công nghệ rút ngắn quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Sản xuất chế tạo thiết bị phải dựa trên quy chuẩn ngành (độ bền, vật liệu, tiết kiệm năng lượng, tiếng ồn, ATVSTP).

Nâng cao chất lượng dịch vụ, hỗ trợ ngành chế biến điều Việt Nam phát triển.

Một số máy có chi phí cao còn phải nhập khẩu như: máy phân loại màu, dò kim loai, xray còn phải nhập khẩu hoàn toàn nên cần phải tập trung nghiên cứu để chủ động sản xuất trong nước.

Hiệp hội điều Việt Nam và Bộ Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn.

Cần có thêm các chính sách các ưu đãi để thu hút các nhà khoa học trẻ từ nhiều lĩnh lực tham gia vào nghiên cứu công nghệ phục vụ sản xuất chế biến các sản phẩm ngành điều.

Nhà nước cần có các chính sách khuyến khích và hỗ trợ các nhà khoa học các đơn vị chế tạo máy nghiên cứu các công nghệ mới để hỗ trợ cho ngành điều. Đồng thời nhà nước có cơ chế ưu tiên chuyển giao và tạo điều kiện thuận lợi để ứng dụng nền tảng công nghệ 4.0 vào ngành điều.

Nguyễn Xuân Khôi - Phó Chủ nhiệm CLB Công nghệ - Thiết bị Chế biến điều VINACAS,
Giám Đốc Công ty Viet Mold Machine Co., Ltd.