(28/10/2022) Hải quan Bình Phước: Chấn chỉnh hoạt động xuất nhập khẩu hạt điều

Tự ý thay đổi mục đích sử dụng hàng nghìn tấn nguyên liệu

Mới đây, Cục Hải quan Bình Phước đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội “buôn lậu" xảy ra tại Công ty TNHH MTV SXTM T.T. (gọi tắt là Công ty TT). Theo hồ sơ của Cục Hải quan Bình Phước, Công ty TT có địa chỉ tại thị xã Phước Long, tỉnh Bình Phước, ngành nghề đăng ký kinh doanh là nông sản, kinh doanh chế biến hạt điều xuất khẩu. Từ ngày 23/1/2017 đến tháng 7/2022, Công ty TT mở 33 tờ khai nhập khẩu theo loại hình sản xuất xuất khẩu (E31) với tổng khối lượng điều thô là 3.611 tấn, tương đương trị giá tính thuế là trên 166 tỷ đồng. Cũng trong thời gian này, công ty mở 2 tờ khai xuất khẩu điều nhân với tổng khối lượng xuất đi chỉ 53 tấn.

Căn cứ theo hồ sơ hải quan, lượng nguyên liệu điều thô chưa bóc vỏ thuộc các tờ khai nhập khẩu loại hình E31 còn tồn là 2.828 tấn. Tuy nhiên, trên thực tế tại kho của DN, toàn bộ số điều thô này đã “không cánh mà bay". Tính theo đơn giá bình quân, khối lượng hàng này tương đương trị giá là 130 tỷ đồng, số tiền thuế nhập khẩu tương ứng là 6,5 tỷ đồng.

Vào cuối tháng 10/2021, Chi cục Hải quan Chơn Thành – Cục Hải quan Bình Phước đã tiến hành kiểm tra tình hình sử dụng, tồn kho nguyên liệu, vật tư máy móc, thiết bị và hàng hóa xuất khẩu tại trụ sở Công ty TT. Tại thời điểm kiểm tra, công ty đang hoạt động sản xuất kinh doanh và đại diện công ty cũng xác nhận 2.828 tấn nguyên liệu điều thô không còn tồn kho theo khai báo hải quan, trị giá 130 tỷ đồng, tương ứng số thuế là 6,5 tỷ đồng.

Qua điều tra, xác minh và làm việc với ông Đặng Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TT, ông Tuấn khai nhận công ty đã trực tiếp bán sản phẩm nhân hạt điều làm ra từ 2.828 tấn điều thô đã nhập khẩu tại 33 tờ khai theo loại hình E31 cho 2 khách hàng. Trong đó, 1 DN ở Bình Phước đã ký 24 hợp đồng mua nhân hạt điều trong khoảng thời gian từ tháng 6/2020 đến tháng 6/2021 với tổng trọng lượng gần 558 tấn, trị giá 72,2 tỷ đồng; 1 DN ở TPHCM ký 1 hợp đồng mua 7,5 tấn nhân hạt điều, trị giá 1,08 tỷ đồng. Cả hai DN này đều đã xác nhận có mua bán điều nhân với Công ty TT như trên.

Theo nhận định của Cục Hải quan Bình Phước, Công ty TT đã tự ý chuyển mục đích sử dụng đối với 2.828 tấn hạt điều thô là nguyên liệu nhập khẩu loại hình sản xuất xuất khẩu, trị giá theo khai báo hải quan là 130 tỷ đồng. Theo quy định tại Nghị định số 08/2015/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 59/2018/NĐ-CP) và Thông tư số 38/2015/TT-BTC (đã được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư số 39/2018/TT-BTC), hàng hóa là nguyên liệu, vật tư nhập khẩu để gia công, sản xuất hàng hóa xuất khẩu và hàng hóa tạm nhập – tái xuất đã giải phóng hàng hoặc thông quan nhưng sau đó chuyển mục đích sử dụng, chuyển tiêu thụ nội địa thì phải khai tờ khai hải quan mới. Việc chuyển tiêu thụ nội địa hoặc thay đổi mục đích sử dụng chỉ được thực hiện sau khi hoàn thành thủ tục hải quan đối với tờ khai hải quan mới. Tuy nhiên, đến nay Công ty TT không thực hiện thủ tục theo quy định.

Như vậy, hành vi của Công ty TT đã xâm phạm đến hoạt động quản lý kinh tế nhà nước về xuất khẩu, nhập khẩu, có dấu hiệu của tội phạm buôn lậu quy định tại Khoản 4, Điều 188 Bộ luật Hình sự năm 2015 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Xử nghiêm các vi phạm

Theo thống kê của Cục Hải quan Bình Phước, trên địa bàn tỉnh hiện có hơn 1.000 DN hoạt động trong lĩnh vực mua bán, sản xuất, chế biến, xuất nhập khẩu hạt điều. Trong đó có hơn 200 DN tham gia xuất nhập khẩu hạt điều. Đáng chú ý, đa phần DN trong ngành điều là DN vừa và nhỏ. Hoạt động mua bán nguyên liệu điều giữa các DN diễn ra rất sôi động.

Theo quy định của Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu số 107/2016/QH13, nguyên liệu hạt điều thô, nhân hạt điều nhập khẩu để sản xuất hàng hóa xuất khẩu được miễn thuế xuất khẩu. Cùng với đó, Luật thuế GTGT số 13/2008/QH12 cũng quy định nguyên liệu nhập khẩu để sản xuất hàng xuất khẩu theo hợp đồng sản xuất thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT. Lợi dụng các chính sách ưu đãi trên, nhiều DN đã tìm cách trục lợi. Cụ thể, DN nhập khẩu nguyên liệu theo loại hình E31 để được hưởng ưu đãi về thuế và kiểm tra chuyên ngành, sau đó chỉ sản xuất một phần nhỏ nguyên liệu để xuất khẩu nhằm che mắt cơ quan quản lý, lượng lớn nguyên liệu còn lại được chế biến để đưa ra tiêu thụ nội địa. Đây là thủ đoạn không mới, nhưng nhiều DN vẫn tìm cách lợi dụng gây ảnh hưởng tới môi trường kinh doanh cũng như thất thu cho ngân sách nhà nước.

Cục trưởng Cục Hải quan Bình Phước Nguyễn Văn Lịch cho biết, để nâng cao hiệu quả quản lý đối với hoạt động xuất nhập khẩu điều trên địa bàn, Cục Hải quan Bình Phước đã thực hiện rà soát, phân loại các DN. Theo đó, với các DN chấp hành tốt quy định pháp luật, đơn vị sẽ khuyến khích, động viên để DN tiếp tục phát triển. Với những DN chưa nắm rõ các quy định và vẫn có một số sai phạm, đơn vị sẽ hướng dẫn, hỗ trợ để DN nâng cao khả năng tuân thủ pháp luật. Riêng những DN cố tình lợi dụng chính sách ưu đãi của Nhà nước để trục lợi, đơn vị đã và sẽ có biện pháp xử lý nghiêm.

Từ đầu năm đến nay, Cục Hải quan Bình Phước đã ban hành 3 quyết định khởi tố vụ án về hành vi tương tự như Công ty TT với tổng lượng điều thô là gần 19.000 tấn, tương ứng trị giá trên 550 tỷ đồng. Hiện đơn vị cũng đang phối hợp điều tra nhiều DN khác về hành vi tương tự.

Ngoài việc mạnh tay xử lý các DN cố tình vi phạm quy định pháp luật để trục lợi, Cục Hải quan Bình Phước đã triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền, hỗ trợ nhằm nâng cao nhận thức cho các DN. Cụ thể, đơn vị đã tập hợp, thống kê những rủi ro mà DN có thể mắc phải khi nhập khẩu hạt điều thô để sản xuất hàng xuất khẩu theo loại hình E31 nhằm giúp các DN rà soát, điều chỉnh để tránh sai phạm.

Nguyễn Hiền